Stenoza karotidnih arterija predstavlja suženje lumena arterija koje ishranjuju mozak usled razvoja aterosklerotske bolesti krvnih sudova.
Zdravstveni značaj stenoze karotidnih arterija se ogleda u činjenici da je ova bolest najčešći uzročnik nastanka ishemijskog moždanog udara.
Epidemiologija:
Prema epidemiološkim istraživanjima procenjeno je da oko 5% žena i 10% muškaraca starijih od 60 godina imaju značajnu stenozu karotidnih arterija.
Klinička manifestacija bolesti:
Veliki broj pacijenata nema nikakve tegobe te se postojanje stenoze na karotidnim arterijama otkrije u okviru nekog drugog pregleda, najčešće sistematskih pregleda ili kardioloških pregleda.
Tipične tegobe koje prate značajnu stenozu karotidnih arterija jesu pojava hemisfernog perifernog neurološkog deficit koji može biti prolazan/tranzitoran (TIA) ili deinitivni ishemijski moždani udar (IMU). TIA ili IMU se klinički manifestuju kao jednostrana slabost gornjih i/ili donjih ekstremiteta, jednostrani gubitak vida, nemogućnost ili otežan govor I poremećaj hoda.
Dijagnoza:
Kliničkim neurološkim pregledom pacijenta se može ustanoviti da li postoje znaci neurološkog oštećenja ali se ne može dijagnostikovati postojanje stenoze karotidnih arterija.
Prva dijagnostička procedura u dijagnostici stenoze karotidnih arterija je dopler ultrazvučni pregled. Osim toga kao dopunske dijagnostičke metode mogu se primeniti CT I MR pregled prema mišljenju vaskularnog hirurga.
Lečenje:
Lečenje stenoze karotidnih arterija zavisi od stepena suženja kao I kliničkih manifestacija.
Za sva suženja karotidnih arterija koja su procenjena kao manja od 70% I nemaju nikakve kliničke manifestacije preporučuje se medikamentna terapija.
Hirurško lečenje se može izvesti kao otvoreno ili endovaskularno hirurško lečenje.
Otvoreno hirurško lečenje se preporučuje svim pacijentima sa stenozom karotidne arterije više od 70% koji nemaju kliničke manifestacije bolesti ukoliko nemaju drugih značajnih pratećih bolesti.
Otvoreno hirurško lečenje se preporučuje svim pacijentima sa stenozom karotidne arterije preko 60% ukoliko imaju kliničke manifestacije bolesti.
Otvoreno hirurško lečenje podrazume kreiranje operativnog reza na vratu sa strane gde se nalazi oboleli krvni sud, preparaciju obolelog krvnog suda I potom kratkotrajni prekid krvotoka kroz obolelu karotidnu arteriju. Tom prilikom se odstrani aterokslerotski plak koji pravi suženje na arteriji, arterija zatvori I potom ponovo uspostavi cirkulacija.
Endovaskularno hirurško lečenje se preporučuje svim pacijentima sa stenozom karotidne arterije većom od 60% kod kojih postoje kliničke manifestacije bolesti a kod kojih je procenjeno da je rizik od otvorenog hirurškog lečenje u odnosu na druge prateće bolesti veliki.
Endovaskularno hirurško lečenje se preporučuje pacijentima koji imaju stenozu karotidne arterije bez kliničkih manifestacija ukoliko je otvoreno hirurško lečenje tehnički komplikovano I rizično.
Endovaskularno hirurško lečenje podrazumeva plasiranje stenta na mestu suženja krvnog suda pomoću složenog sistema žica I katetera koji se u cirkulaciju uvode preko butnih arterija u predelu prepone.
